"Học hải vô nhai cần thị ngạn

Thanh vân hữu lộ chí vi thê..."

李白- Lư Bạch (Trung Hoa 700-763)

將進酒 Tương Tiến Tửu   君不見 Quân bất kiến 黃河之水天上來 Hoàng hà chi thủy thiên thượng lai, 奔流到海不復回 Bôn lưu đáo hải bất phục hồi! 又不見 Hựu bất kiến 高堂明鏡悲白髮 Cao đường minh kính bi bạch phát, 朝如青絲暮如雪 Triêu như thanh ti mộ như tuyết. 人生得意須盡歡 Nhân sinh đắc ư tu tận hoan, 莫使金樽空對月 Mạc sử kim tôn không đối nguyệt! 天生我才必有用 Thiên sinh ngă tài tất hữu dụng, 千金散盡還復來 Thiên kim tán tận hoàn phục lai. 烹羊宰牛且為樂 Phanh dương tể ngưu thả vi lạc, 會須一飲三百杯 Hội tu nhất ẩm tam bách bôi. 岑夫子 Sầm phu tử, 丹丘生 Đan Khâu sinh. 將進酒 Tương tiến tửu, 杯莫停 Bôi mạc đ́nh! 與君歌一曲 Dữ quân ca nhất khúc, 請君為我傾耳聽 Thỉnh quân vị ngă khuynh nhĩ thính: 鐘鼓饌玉何足貴 "Chung cổ soạn ngọc bất túc quư, 但願長醉不願醒 Đăn nguyện trường túy bất nguyện tinh! 古來聖賢皆寂寞 Cổ lai thánh hiền giai tịch mịch, 唯有飲者留其名 Duy hữu ẩm giả lưu kỳ danh. 陳王昔時宴平樂 Trần Vương tích thời yến B́nh Lạc,* 斗酒十千恣歡謔 Đẩu tửu thập thiên tứ hoan hước". 主人何為言少錢 Chủ nhân hà vi ngôn thiểu tiền, 逕須沽取對君酌 Kính tu cô thủ đối quân chước. 五花馬 Ngũ hoa mă, 千金裘 Thiên kim cừu, 呼兒將出換美酒 Hô nhi tương xuất hoán mỹ tửu, 與爾同消萬古愁 Dữ nhĩ đồng tiêu vạn cổ sầu. năm 736

Mời Uống Rượu (Minh Tấn dịch) Anh chẳng thấy, Sông Hoàng Hà trên trời tuôn xuống. Ào ạt ra biển chẳng hướng về... Lại chẳng thấy, Cha mẹ soi gương tóc bạc buồn. Tơ xanh khi sớm, tuyết chiều vương Người đời đắc ư tận vui hưởng Chớ để ly vàng bóng nguyệt suông Trời đă sinh ta ắt hữu dụng Ngàn vàng tiêu hết kiếm về cùng Dê trâu mổ giết thỏa vui thích Uống cạn một hồi ba trăm chung... Sầm phu tử, Đan Khâu sinh, Mời uống rượu, Chớ dừng chung! V́ hai anh tôi hát, Mời hai anh hăy lắng nghe cùng: Chẳng chuông cổ nhạc, chẳng ngọc rung Nguyện say vạn cổ chả mong tỉnh hồi  Thánh hiền rồi cũng quên thôi Chỉ người say rượu muôn đời ghi danh Trần Vương xưa tao đàn B́nh Lạc Rượu mười ngàn chén, khách vui đùa Chủ nhân nói hết tiền mua? Xin mời hăy uống tôi vừa rót xong. Ngựa năm hoa, Áo ngàn đồng, Gọi con đi đổi rượu ngon về liền Cùng ta quên khổ triền miên!   Minh Tấn

Ghi Chú: Vào niên hiệu Khai Nguyên, Lư Bạch đă quá 30 tuổi đời mà công danh vẫn chưa thành tựu ǵ.  Ông thường du ngoạn khắp nơi để quên lăng và lấy đó làm an ủi, được người bạn thân là Nguyên Dần mời ông đi chơi Thái Nguyên.  Phụ thân của Nguyên Dần đang giữ chức Phủ Doăn tại Thái Nguyên, Lư Bạch được tiếp đăi nồng hậu và ân cần.  Khi rời Thái Nguyên phụ thân Nguyên Dần tặng cho ông một con tuấn mă và một chiếc áo lông chồn (Hồ Cừu) có giá trị ngh́n vàng.  Trên đường trỡ về ngang Lạc Dương, Lư Bạch bất ngờ gặp Nguyên Đan Khâu chơi núi Nga Mi về, hai người không nỡ chia tay cùng nhau về chơi núi Dĩnh Dương.  Vừa lúc đó vị ẩn sĩ ở vùng Nam Dương là Sầm Huân từ xa đến cùng nhau bày tiệc rượu tâm sự cho thoả t́nh.  Họ khiêng bàn tiệc ra giữa sân, trên trời ánh trăng tṛn đang chiếu sáng, họ kể nhau nghe những cuộc du chơi đây đó và tương lai của cá nhân.  Lư Bạch thở dài và có vẻ buồn lo nhưng ông tự an ủi ḿnh và rót rượu uống hết chung này sang chung khác.  Nguyên Đan Khâu sợ Lư Bạch quá chén th́ chuyện không hay bèn ra hiệu cùng với Sầm Huân khích Lư Bạch làm thơ.  Sầm Huân quay sang Lư Bạch, hỏi: "Xin hỏi hiền đệ, thế nào là đấu rượu?", Lư Bạch đưa cao ly rượu lên, đáp: "Đời xưa múc rượu bằng vá (đấu), đại để một vá có thể châm được mấy ly", Sầm Huân lại hỏi "Xin hỏi hiền đệ, ngày hôm nay đệ uống mấy đấu rồi?", Lư Bạch thong thả đáp: "Có lẻ hai ba đấu", Sầm Huân lại hỏi: "Nghen đồn hiền đệ uống một đấu rượu th́ thơ tràn ra như nước, vậy thơ đâu?", Lư Bạch biết ḿnh đă mắc mưu bèn vỗ bàn đứng lên chỉ vào ngực đáp: "Ở đây này!" Cũng may lúc đó bút mực đă có sẵn, Lư Bạch liền đọc một hơi: "Quân bất kiến... Hoàng hà chi thủy thiên thượng lai, Bôn lưu đáo hải bất phục hồi!..." rồi Lư Bạch rót uống thêm mấy chung mời Nguyên Đan Khâu và Sầm Huân, Nguyên Đan Khâu sợ Lư Bạch say sẽ không được nghe thơ liền nói: "Tôi đă hết tiền mua rượu rồi!", Lư Bạch liền tiếp: "Chủ nhân hà vi ngôn thiểu tiền, Kính tu cô thủ đối quân chước. Ngũ hoa mă, Thiên kim cừu, Hô nhi tương xuất hoán mỹ tửu, Dữ nhĩ đồng tiêu vạn cổ sầu...." thế là bài Tương Tiến Tửu ra đời vào thời gian này.  Tuy là bài thơ say nhưng nó được ấp ủ những cay đắng ngọt bùi trong nửa cuộc đời của Lư Bạch...

*Trần Vương chính là Tào Thực con trai của Tào Tháo, là một nhân vật rất tiêu biểu trong làng văn thơ.  Tánh t́nh phóng khoáng, năm xưa đăi yến tiệc ở cung B́nh Lạc mời tất cả các thi nhân ăn uống thoả thích...  Minh Tấn